Hans de Boer: Nederland laat grote kansen van circulaire economie voor Klimaatakkoord lopen

Nederland opereert nu penny wise, pound foolish als het gaat om de kansen die de circulaire economie biedt, vooral ook in termen van CO2-reductie.

Internationale rekenregels en dreigende nationale maatregelen snijden de weg af voor investeringen en innovaties. Dat dreigt zich nu al te gaan wreken bij grote circulaire projecten. Nederland moet internationaal de discussie aangaan en nationaal circulaire CO2-innovaties belonen, niet bestraffen. Die dringende oproep deed Hans de Boer, de voorzitter van VNO-NCW, gisteren in zijn inleiding voor de Grondstoffen Poort in Nieuwspoort te Den Haag.

In een circulaire economie staat recycling, hergebruik of vervanging van (niet-duurzame) grondstoffengebruik centraal. In al deze oplossingsvormen draagt het bij aan reductie van broeikasgassen. De circulaire economie is daarmee een cruciaal onderdeel van de klimaataanpak en neemt bovendien de hele keten in binnen- en buitenland als uitgangspunt.

Vermeden CO2 in keten belonen

Toch neemt Nederland niet de vermeden hoeveelheden CO-2 uitstoot als uitgangspunt voor zijn klimaatbeleid. In het klimaatbeleid richt Nederland zich op de directe emissies en blijft een groot potentieel dat de ketenbenadering van de circulaire economie biedt buiten beeld. Dat is een bijzonder gevolg van ‘Parijs’ waar tot op heden onvoldoende oog voor is. Minister Wiebes moet daardoor de facto meten en tellen wat direct uit de schoorsteen komt.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft eerder uitgerekend dat de circulaire economie een potentie heeft van ongeveer 20% reductie CO2-directe uitstoot uit schoorstenen. “Maar als je over de hele keten rekent, dus in binnen- en buitenland, loopt die overlap op tot aan 75% van de broeikasemissies”, aldus De Boer. Met andere woorden, er ligt een enorm potentieel voor het klimaatakkoord in de circulaire economie. “Van belang is dat ondernemers gestimuleerd moeten worden om circulair te ondernemen. En dat kan minister Wiebes doen door de vermeden CO2 te belonen.”

Rem op concrete projecten

Vertaald naar concrete projecten betekent dit bijvoorbeeld het volgende, aldus de VNO-NCW voorzitter: “Staatssecretaris Van Veldhoven wil graag dat Nederland de grondstoffenrotonde wordt voor plastic recycling. Een chemiebedrijf dat een fabriek bouwt voor de recycling van plastic kan hiermee elders in de keten 30% tot 70% CO2-reductie realiseren, waarbij die bandbreedte afhangt van de techniek. Per ton plastic afval bespaar je dan tussen de 0,5 en 1,5 ton CO2. Gaan wij voor chemische recycling in Nederland, dan kunnen we in 2030 ongeveer 2,7 Mton CO2 besparen. Het doel voor de industrie uit het klimaatakkoord is 14,7 Mton in 2030. Chemische recycling draagt dus significant bij.

“Maar de techniek zelf vraagt energie om plastic weer af te breken tot grondstof voor nieuw plastic. Voor die gebruikte energie valt het chemiebedrijf onder het Europese CO2-emissiehandelsysteem en moet dus Europees voor de CO2-emissie betalen en straks met een nationale CO2-prijs nog een keer in Nederland. Maar het bedrijf wordt niet beloond voor de bespaarde CO2 elders in de keten. Dat is een showstopper voor de circulaire economie”.
VNO-NCW roept daarom het kabinet op investeringen van ondernemers in de circulaire economie te stimuleren door vermeden CO2 in de hele keten te belonen. Hiervoor zijn internationale afspraken nodig, maar Nederland moet nu al beginnen met een bonussysteem.

Het kabinet heeft weinig middelen nu beschikbaar voor bevordering van de circulaire economie, constateert De Boer. De ondernemingsorganisatie is van mening dat daarmee kansen voor bedrijven en duurzaamheid blijven liggen. “Nederland heeft een goede uitgangspositie voor circulaire oplossingen. Aan de basis van een levensvatbare circulaire economie ligt een goede logistiek en daarin is Nederland een topland. Dat wordt onderstreept met de komst van PACE naar Nederland.”

Meer geld vrijmaken

In dit internationale platform – voortkomend uit World Economic Forum en de VN- werken multinationals, landen en internationale instellingen samen om circulaire doorbraakprojecten te realiseren. Dat biedt goede kansen om Nederlandse innovaties te verbinden met internationale ontwikkelingen. De Boer: “Wij vinden dat klimaat en economie beter gediend worden door meer geld vrij te maken voor het aanjagen van projecten op het gebied van circulaire economie. Dat is nodig om bedrijven te helpen zich te herorganiseren, om opschaling van veelbelovende businessconcepten te versnellen en om onrendabele toppen op te vangen. Publieke stimulering kan daarbij private investeringen vergroten. Hiertoe zou de investeringsruimte die het regeerakkoord staatssecretaris Van Veldhoven momenteel biedt wel substantieel verruimd moeten worden tot wel enkele tientallen miljoenen per jaar.”
VNO-NCW is inmiddels bezig om een aantal succesvolle en klimaatgunstige projecten tot versnelling en opschaling te brengen. Het gaat om de chemische recycling van plastics, nieuwe garens uit oude textiel en recycling van matrassen. Onlangs hebben staatssecretaris van Veldhoven en VNO-NCW, samen met MKB-Nederland en MVO- Nederland, afgesproken met een Versnellingshuis doorbraakprojecten als deze een extra impuls te geven. Dat vraagt echter dus ook meer publieke investeringen die vervolgens weer meer private investeringen uitlokken.